|
|
 |
|
Madde: Hacmi ve kütlesi olan her şey maddedir. Örnek; taş, hava, su, Güneş, köpek, tuz......... Madde olmayanlara örnek: Işık, ısı, ses, .... gibi hacmi ve kütlesi olmayan enerjiler. Madde 3 farklı fiziksel halde bulunabilir. Katı, sıvı, gaz. Katı halde moleküller arası boşluk azdır ve moleküller birbirine sıkı halde bağlanmıştır.
Maddelerin ortak özellikleri: Bütün maddelerde bulunan özellikler. Her madde bu özelliklere sahiptir.
-
hacim
- kütle
- eylemsizlik
- tanecikli ve boşluklu yapı
Ortak özellikler maddenin cinsine bağlı değil, miktarına bağlıdır. Örneğin hacim. Demirin ve Bakırın hacimleri bunların miktarına bağlıdır. Demirin hacmi 100 cm3 olmalıdır diye bir şey söylemek yanlış olur. |
|
|
|
|
Yandaki animasyonda suyun 3 hali ; buz ,su, buhar için moleküllerin durumu gösterilmiştir. Kırmızı nokta oksijen atomunu, maviler ise hidrojen atomlarını gösterir. (H2O). Hal değiştirme ile maddenin moleküler yapısı değişmez. Yani H2O molekülü 3 hal için de aynıdır. Hiç bir halde H ve O atomları birbirinden ayrılmamıştır. Sadece moleküllerin birbirlerine göre konumları ve uzaklıkları değişir. Moleküllerin yapısı değişmeden konumları değişiyorsa buna fiziksel değişme denir. (hal değiştirme, çözünme |
|
|
Maddelerin ayırtedici özellikleri: Her maddede bulunan ve ölçülebilen , fakat her bir madde için farklı özelliklere sahip niceliklerdir.
- özkütle
- erime sıcaklığı
- kaynama sıcaklığı
- öz ısı
- genleşme katsayası
- çözünürlük.............................
Ayırt edici özellikler maddenin miktarına bağlı değil cinsine bağlıdır. Örneğin, demirin özkütlesi belli bir sıcakılk ve basınç altında 7,8 g/cm3dür. Demirin miktarı ne olursa olsun bu özellik değişmez. Bütün demirler bu özelliği taşır. Fakat bakır için özkütle 7,8 değil 5,4 g/cm3dür. Yani özkütle maddenin cinsine göre değişiklik gösterir. Miktar önemli değil dir. 100 gram bakırın da özkütlesi 5,4 g/cm3dür, 500 gram bakırın da.
|
Hacim maddelerin ortak özelliklerindendir. Bir maddenin uzayda kapladığı bölgeye hacim denir. Yani hacim maddenin büyüklüğü ile ilgili bir niceliktir. Birimi SI birim sistemlerinde m3(metreküp) dür.
1 m3 =1000 dm3
1 dm3 =1000 cm3 = 1 Litre
1 cm3 =1000 mm3 |
Hacim ölçüleri 1000 in katları olarak artar. 1 litrenin 1 dm3 e eşit olduğu bilinirse, litre birimi diğer birimlere kolaylıkla çevrilebilir. |
|
|
Bazı geometrik şekillerin hacimleri:
|
|
|
|
|
|
Dikdörtgen prizma
|
Silindir
|
Piramit
|
|
V=A.B.h
|
V=π.r2.h
|
V=A.B.H/3
|
|
|
 
Koni Küre
V=π.r2.h/3 V=4π.R3/3
|
|
Yandaki animasyonda herhangi bir cismin hacminin dereceli silindir ile nasıl ölçüleceği gösterilmiştir. Silindirik cam tüp içinde başlangıçta 80 cm3 su vardır. Cisim içine bırakıldıktan sonra su seviyesi yaklaşık 85 cm3 oluyor. Bu durumda cismin hacmi:
85 cm3 - 80 cm3 = 5 cm3
olur.
  
|
Kuru kumun hacminin ölçülmesi.50 cm3 su 40 cm3 kumun üzerine dökülünce toplam hacim 80 cm3 oluyor. Neden?
Sıcaklık bir maddenin bir molekülünün ortalama kinetik enerjisiyle ilgili bir büyüklüktür. Termometre ile ölçülür. Termometre sıvıların sıcaklıkla genleşmesi esasına göre çalışır.
|
|
Bilim adamları suyun kaynama ve donma noktalarını termometre üzerinde farklı sayılara karşılık getirerek, çeşitli ölçekler geliştirmişlerdir. Suyun kaynama ve donma noktasını bulmak kolaydır. Çünkü su erirken veya kaynarken, sıcaklığı değişmez. Termometrenin yükselmediği bu noktalar, termometre üzerinde işaretlenir. İşaretli bu iki nokta farklı sayılara karşılık getirilir. Örneğim Celcius adlı bilim adamı suyun donm noktasına 0, kaynama noktasına 100 santigrad olsun demiş. Diğer bilim adamlarıda şekildeki gibi sayılar geliştirmişler.
Örneğin, Suyun donma noktası 0 santigrad iken, bu sayı 32 fahrenhait a karşılık gelir. Bir çevirme yapmak gerekirse,
0 0C = 0 0R = 32 0F = 273 K veya 100 0C = 80 0R = 212 0F = 373 K
|
|
O halde şu çevirmeyi tapabiliriz. 50 0C sıcaklık kaç Reomür ve kaç Fahrenhaittir?
50 0C sıcaklık santigrad ölçeğinde, 0 ile 100 ün tam ortası olur, o halde reomüründe tam ortası olacaktır. Yani 40 0R.
Benzer şekilde Fahrenhait'in de tam ortası olur. Fahrenhait in tam ortası 32 den 180/2=90 bölme ileridedir. Yani 32+90=122 0F
Yanıt: 50 0C = 40 0R = 212 0F
Benzer yolla 25 0C sıcaklığı reomür, fahrenhait, kelvin değerlerine siz çevirin. Hatta formülü bile çıkarabilirsiniz.
|
|
|
 |
|
|
|
|
